جدول پارتیشن هارد دیسک (Partition Table) بخشی از هارد دیسک است که اطلاعات مربوط به تقسیم‌بندی فیزیکی دیسک را ذخیره می‌کند. این جدول مشخص می‌کند که دیسک به چند بخش یا “پارتیشن” تقسیم شده و هر پارتیشن چه اندازه و مکانی در دیسک دارد.
در ساختار هارد دیسک جدول پارتیشن هارد دیسک به سیستم عامل کمک می‌کند تا بداند هر پارتیشن از کجا شروع و به کجا ختم می‌شود و چه نوع فایل‌سیستمی را استفاده می‌کند. دو نوع رایج جدول پارتیشن، MBR (Master Boot Record) و GPT (GUID Partition Table) هستند.
MBR محدودیت‌هایی مانند پشتیبانی از دیسک‌های تا 2 ترابایت و حداکثر 4 پارتیشن اصلی دارد، در حالی که GPT این محدودیت‌ها را ندارد و می‌تواند دیسک‌های بزرگ‌تر و تعداد بیشتری پارتیشن را پشتیبانی کند.
جدول پارتیشن DOS که به عنوان Master Boot Record (MBR) نیز شناخته می‌شود، یک ساختار قدیمی برای سازماندهی اطلاعات مربوط به پارتیشن‌های دیسک سخت است. در ادامه به توضیح انواع جدول پارتیشن هارد دیسک می‌پردازیم.
انواع جدول پارتیشن هارد دیسک
جدول پارتیشن هارد دیسک DOS (MBR)
MBR یک استاندارد قدیمی و متداول برای سازماندهی دیسک‌ها است که در سال‌های اولیه کامپیوترها توسط IBM برای سیستم عامل‌های DOS معرفی شد و به همین دلیل به آن جدول پارتیشن DOS نیز می‌گویند. MBR در اولین سکتور هر دیسک قرار می‌گیرد (سکتور 0) و شامل دو بخش مهم است:
Bootloader: اطلاعاتی که سیستم را قادر می‌سازد سیستم عامل را بوت کند.
جدول پارتیشن هارد دیسک: در این جدول اطلاعاتی در مورد پارتیشن‌های موجود روی دیسک ذخیره می‌شود.
علاوه بر جدول پارتیشن DOS (MBR) که به عنوان یک روش قدیمی شناخته می‌شود، روش‌ها و استانداردهای دیگری نیز برای پارتیشن‌بندی دیسک‌ها وجود دارند. این روش‌ها برای غلبه بر محدودیت‌های MBR معرفی شده‌اند.
جدول پارتیشن هارد دیسک GUID Partition Table (GPT)
GPT یک استاندارد مدرن برای پارتیشن‌بندی دیسک‌ها است و جایگزین MBR در سیستم‌های جدیدتر شده است. برخلاف MBR که تنها از 4 پارتیشن اصلی پشتیبانی می‌کند، GPT می‌تواند تا 128 پارتیشن اصلی را در یک دیسک پشتیبانی کند (در سیستم‌های لینوکسی).
همچنین GPT می‌تواند دیسک‌هایی با ظرفیت بیشتر از 2 ترابایت را مدیریت کند، در حالی که MBR محدود به دیسک‌های کمتر از 2 ترابایت است.
همچنین GPT از جدول پارتیشن‌های بکاپ استفاده می‌کند که در انتهای دیسک قرار دارد، بنابراین در صورت خرابی جدول اصلی پارتیشن، اطلاعات قابل بازیابی هستند.
GPT همچنین با UEFI (رابط فریم‌ور یکپارچه توسعه‌پذیر) سازگار است و در سیستم‌های مدرن از آن استفاده می‌شود.
جدول پارتیشن هارد دیسک Apple Partition Map (APM)
APM یک فرمت پارتیشن‌بندی قدیمی است که در سیستم‌های قدیمی مکینتاش (قبل از استفاده از GPT) مورد استفاده قرار می‌گرفت.
APM برای سیستم‌های مکینتاش قدیمی طراحی شده و با سیستم‌های جدید مک سازگار نیست.
همچنان APM ممکن است در برخی از دستگاه‌های ذخیره‌سازی خارجی که با مک‌های قدیمی سازگار هستند، استفاده شود.
جدول پارتیشن هارد دیسک BSD Disklabel
BSD Disklabel یک روش پارتیشن‌بندی است که در سیستم‌عامل‌های مبتنی بر BSD مانند FreeBSD و NetBSD مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ویژگی‌ها:
BSD Disklabel از ایجاد چندین پارتیشن منطقی در داخل یک پارتیشن اصلی پشتیبانی می‌کند. همچنین استفاده از این مدل جدول پارتیشن در سیستم‌های خاص و معماری‌های مبتنی بر BSD مناسب است و ممکن است در سیستم‌های دیگر استفاده نشود.
جدول پارتیشن هارد دیسک Sun Partition Table (SPARC Partitioning)
Sun Partition Table یک جدول پارتیشن مخصوص سیستم‌های SPARC و Solaris است. از این مدل جدول پارتیشن در ایستگاه‌های کاری و سرورهای Sun Microsystems استفاده می‌شود. جدول پارتیشن Sun به صورت پیش‌فرض در معماری‌های قدیمی SPARC و Solaris به کار می‌رفت.
جدول پارتیشن هارد دیسک Linux Logical Volume Manager (LVM)
LVM یک روش مدیریت دیسک پیشرفته است که به کاربران اجازه میدهد تا دیسک‌های فیزیکی را به صورت پویاتر مدیریت کنند.
با استفاده از جدول پارتیشن هارد دیسک LVM می‌توانید فضای ذخیره‌سازی را به صورت پویا افزایش یا کاهش دهید.
جدول پارتیشن LVM امکان ترکیب چند دیسک فیزیکی به یک دیسک منطقی را به شما میدهد.
از این مدل جدول پارتیشن هارد دیسک برای استفاده در سرورها و سیستم‌هایی که نیاز به انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت ذخیره‌سازی دارند استفاده می‌شود.
این روش به تنهایی به عنوان جدول پارتیشن محسوب نمی‌شود، اما در مدیریت پارتیشن‌ها و فضاهای ذخیره‌سازی کاربرد دارد.
جدول پارتیشن هارد دیسک Extended Boot Record (EBR)
جدول پارتیشن هارد دیسک EBR برای ایجاد پارتیشن‌های گسترده (Extended Partition) در کنار جدول پارتیشن MBR استفاده می‌شود.
در MBR تنها 4 پارتیشن اصلی وجود دارد و برای ایجاد پارتیشن‌های بیشتر باید از EBR استفاده کنید تا بتوانید پارتیشن‌های منطقی (Logical Partition) ایجاد کنید.
جدول پارتیشن EBR برای استفاده در سیستم‌های قدیمی که از MBR استفاده می‌کنند کاربرد دارد.
جدول پارتیشن Hybrid MBR/GPT
Hybrid MBR/GPT نوعی ترکیب از MBR و GPT است که به سیستم اجازه میدهد در حالی که از GPT برای پارتیشن‌بندی استفاده می‌کند، همچنان با سیستم‌های قدیمی که تنها MBR را پشتیبانی می‌کنند، سازگار باشد.
از جدول پارتیشن Hybrid MBR/GPT به عنوان یک روش انتقالی برای پشتیبانی از سیستم‌های قدیمی و جدید استفاده می‌شود.
هر مدل جدول پارتیشن مناسب چه کاری است؟
MBR: مناسب برای سیستم‌های قدیمی یا دیسک‌های کوچک‌تر از 2 ترابایت.
GPT: برای سیستم‌های جدیدتر و دیسک‌های بزرگ‌تر از 2 ترابایت.
LVM: زمانی که نیاز به انعطاف‌پذیری بیشتری برای مدیریت دیسک دارید (مانند سرورها).
دستورات مربوط به ساخت انواع جدول پارتیشن هارد دیسک
برای ایجاد و مدیریت GPT یا MBR از ابزارهای زیر استفاده می‌شود:
fdisk: برای پارتیشن‌بندی دیسک‌ها با جدول MBR.
gdisk: برای پارتیشن‌بندی دیسک‌ها با جدول GPT.
parted: ابزاری جامع‌تر که هر دو نوع پارتیشن‌بندی MBR و GPT را پشتیبانی می‌کند. مثالا برای تغییر نوع جدول پارتیشن به GPT با parted به روش زیر استفاده می‌کنیم:
sudo parted /dev/sdb mklabel gpt
این دستور، نوع جدول پارتیشن دیسک /dev/sdb را به GPT تغییر میدهد.